مار و روباه
کتاب مار و روباه راهی نو و هیجانانگیز برای بررسی و فهم منطق در برابر کسانی میگشاید که مطلب خاصی در زمینهی منطق یا فلسفه نیاموختهاند.
نویسنده، که این اثر را به عنوان کتاب درسی برای دانشجویان دورهی کارشناسی ( لیسانس) دانشگاههای اسکاتلند تدوین کرده است و اکنون در آن دانشگاهها تدریس میشود، با بهرهگیری میتکرانه از زبان تصویر و نمودار، به ما میگوید که منطق با چه شیوهای عمل میکند و چرا شیوه کارش اینگونه است. او به تشریح دو دستگاه منطقی میپردازد:
منطق گزارهها، که در آن جدولهای سنجش صدق ( یا جدولهای ارزش) استفاده میشود و مباحث مربوط به برهانها و قواعد استنتاج – همراه با پرسشها و پاسخهایی برای هر فصل – بررسی میشوند؛
منطق مجموعهها، که در آن با بهرهگیری از « نمودارهای وَن» به تبیین شیوههای استدلال ( و نیز معتبر یا نامعتبر بودنشان) پرداخته میشود.
علاوه بر اینها، مفهومهای بنیادین منطق نیز مورد بحث قرار میگیرند، از جمله: استدلال سالم و معتبر؛ صورت منطقی؛ مغالطههای صوری و غیرصوری؛ گزارههای ضروری و احتمالی؛ استدلال استقرایی در مقابل استدلال قیاسی… – و نویسنده، در خلال همهی این مباحث، با دیدی موشکافانه و نکتهسنج، برای هر موردخاصی پرسشهایی مطرح میکند که پاسخ همگی آنها را در پایان کتاب میتوان یافت.
این کتاب توسط استاد مصطفی ملکیان، بارها و بارها پیشنهاد شده است.
هنر منطق در دنيای بی منطق
در دنیای روزمرهی ما که هیچچیز براساس منطق رفتار نمیکند و داستانهای خبری دروغ حتی نتایج انتخابات را عوض میکنند، آیا جایی برای منطق و عقلانیّت باقی مانده است؟ در کتاب حاضر، یوجینا چِنگ سنّت اعجوبههای منطق چون جورج بول، لوئیس کارول، و جان وِن را دنبال میکند و با استفاده از ابزار جبری و نموداری به ما مبانی منطق را میآموزد که در این دنیای بیمنطق چگونه میتوان منطقی زیست. مثالهایی از دنیای امروزی میآورد، از جمله از نابرابریهای اجتماعی، تبعیضهای نژادی و جنسیّتی، تغییرات اقلیمی، رفتارهای خشونتبار در جوامع مدرن، … او که ریاضیدان برجستهای است بر له و علیه موارد گوناگونی که در نظر میگیرد استدلالهای منطقی مستحکمی میآورد و به ما میآموزد که در تحلیل موارد پیچیده چگونه باید از انتزاع و مدلسازی استفاده کنیم. برای او نیز گاهی منطق طعمهی احساسات میشود و او همچنان از سفر با هواپیما میهراسد و بیشاز حد شیرینی میخورد. حال که ریاضیدانان نمیتوانند منطقی باشند، از ما مردم عادی چه انتظار میرود؟ در این کتاب چِنگ سازوکارهای درونی و محدودیّتهای منطق را نشان میدهد و توضیح میدهد که چرا بیمنطقی، برای مثال احساساتی بودن، در شیوهی تفکّر و در تعامل و تقابل با دیگران حیاتی است. چِنگ به ما نشان میدهد که چگونه با استفاده از ترکیبی از منطق و بیمنطقی میتوانیم در این دنیای مملو از بیعدالتیها، تحجّرها، و شکلکهای اینترنتی زندگانی معقولی داشته باشیم. .