آشنايی با نظريه ريسمان

اگر تا به حال اسم نظریه ریسمان را شنیده اید و کنجکاو شده اید که در مورد این نظریه که می خواهد فیزیک دنیا را توضیح دهد کتاب نظریه ریسمان انتخاب خوبی است.
در ادامه بخشی از صحبت های یکی از مترجمین این کتاب در گفتگویی با ایبنا را می خوانیم که معرفی بسیار خوبی از این کتاب به دست می دهد.

محسن ایرجی، مترجم کتاب «نظریه ریسمان» درباره ادبیات این کتاب گفت: ریسمان نظریه‌ای است که ریاضیات پیچیده‌ای دارد‌ و جزو آخرین تئوری‌هایی است که درعلم فیزیک نظری مطرح شده و دانشمندان بزرگی در سطح دنیا درباره آن پژوهش می‌کنند.
داستان نظریه ریسمان برای فیزیک‌دانان و علاقه‌مندان به این علم بسیار جذاب است. قلم کتاب به گونه‌ای است که یک دانش‌آموز دبیرستانی یا هر فردی که سواد دبیرستانی هم دارد می‌تواند آن را ‌بفهمد. با اینکه حجم کتاب کم است اما نمونه اصلی انگلیسی به ‌گونه‌ای آن تالیف شده است که مردم و افرادی که علاقه‌مند به حوزه دانش و به ویژه علم فیزیک هستند درک قابل قبولی از آن به دست بیاورند.
ایرجی با اشاره به علاقه خود به حوزه فیزیک و نجوم درباره ساده‌نویسی علم گفت: چالش اصلی در حوزه ترویج علم، ساده‌نویسی است. نویسنده یا دانشمندی که می‌خواهد نظریات پیچیده علمی را برای عموم تشریح کند، نباید در دام ساده‌نویسی بیفتد تا مردم عادی دچار کج فهمی نشوند. درواقع تالیف دانش برای عام و مردم عادی مانند حرکت بر لبه تیغ است. نویسندگان در این زمینه باید تلاش کنند تا علم را با شبه‌علم اشتباه نگیرند و مخاطبانشان در این زمینه به اشتباه نیفتند.
بحرانی که در ترجمه کتاب‌های علمی داریم این است که واژه‌ها کاملا به درستی ترجمه نمی‌شوند و گاهی مخاطبان با کج‌فهمی مواجه می‌شوند. من و مترجم دیگر «تئوری ریسمان» تلاشمان بر این اساس بوده است که واژه‌هایی به کارببریم که به واژه اصلی آن نزدیک‌تر باشند به همین دلیل در ترجمه آن هم وسواس به خرج دادیم تا کتاب استانداردی حاصل کار شود.
این مترجم درباره یکی از راه‌های برون رفت از بحران اشتباه‌‌انگاری علم و شبه‌علم گفت: مسئله اصلی این است که به سادگی نمی‌توان در ایران دست به تالیفات علمی زد. واضح است که کشورهای پیشرفته تجربه بیشتری در حوزه تالیفات برای عموم دارند و آن‌ها به خوبی امتحان خود را پس داده‌اند. ما هنوز باید کارهای نویسندگان بزرگ و جا افتاده را ترجمه کنیم.
وی افزود: این کتاب با اینکه قطع کوچکی دارد؛ اما جزو آن دست کتاب‌هایی است که با وسواس زیادی از سوی نویسنده تالیف شده و ناشر آن که دانشگاه پرینستون است هدفش انتشار کتابی بوده است که مردم عادی بتوانند به خوبی مفاهیم آن را درک کنند.
ایرجی در پاسخ به این پرسش که ویژگی اصلی یک فیزیک‌دان برای اینکه بتواند برای عام بنویسد چیست، گفت: اگر بخواهم بی‌تعارف به این سوال پاسخ دهم باید بگویم کسی که بخواهد معادلات پیچیده فیزیک را با یک تحلیل توصیفی و شهودی بیان کند باید تسلط ویژه‌ای در فیزیک داشته باشد و گمان می‌کنم در حوزه‌های دیگر علم هم همین روند وجود دارد و فرد باید یک فرانگری نسبت به آن تئوری داشته باشد بنابراین فقط داشتن دانش معادلات کافی نیست.

• دانلود بخشی از کتاب نظریه ریسمان – انتشارات مازیار